* Khúc cuối...

Đi chùa thắp nhang. Không phải cho mình mà cho người từng yêu dấu của một người.

Chùa lưu giữ nhiều bình tro cốt, chia thành lầu 1, lầu 2, lầu 3. Mỗi bình tro cốt được đánh số, ghi tên, là một người. Có vị trí mặt tiền, dưới đất, trên cao. Tôi đứng chờ nhà sư đi vào ngách đem ra cái bình sành màu đất bạc. Ông đấy, một người (đã từng) có tiếng, tài giỏi, uyên bác và lịch lãm.

Họ phải lòng nhau ngay từ lần gặp đầu tiên. Ông “gần như” là người tự do, nhưng lại bị ràng buộc nặng nề bởi những điều khác, không dễ vượt qua, như hầu hết đàn ông đều thế. Chị đã có gia đình, con cái lớn, một gia đình nhìn chung êm đềm, có thể nói (như người ngoài) là hạnh phúc cũng được. Cho đến khi chị gặp ông.

Thỉnh thoảng họ gặp nhau. Ông thường chờ chị đến với một bó hoa gói rất đẹp. Tôi quay đi, mỉm cười mỗi lần bắt gặp ông bồn chồn, lúng túng dụi vội điếu thuốc hút dở, khi nhìn thấy chị từ xa đi vào. Còn chị thì bước chân ríu vào nhau, cười bối rối bước vào trong trường nhìn của ông. Thời gian trôi qua, thỉnh thoảng họ gặp nhau, không hứa hẹn điều gì, không nói ra nhưng cả hai đều mong ước một cuộc sống chung.

Trước ngày ông thật sự được tự do, họ gặp nhau. Ông lặng người khi chị nói nhiều năm qua chị đã mòn mỏi chờ ông, mong đợi ngày này sẽ đến. Nhưng khi nó đến, chị bỗng nhận ra chị không còn chờ đợi nữa. Mọi thứ đã hết đúng vào ngày ấy, để quyết định chị có ra đi hay không, điều mà có lần chị đã quyết tâm rời bỏ gia đình, mà rồi số phận run rủi…Hình như có một sự tổn thương sâu sắc nơi chị, rằng những ràng buộc kia, những đe dọa ảnh hưởng đến sự nghiệp của một người đàn ông hóa ra quan trọng hơn tình yêu, tuổi trẻ của người phụ nữ anh ta yêu. Còn bây giờ, họ không còn trẻ nữa…

Thỉnh thoảng, tôi cùng chị vào chùa thắp nhang cho ông, một người đàn ông thông minh, tài giỏi, có nụ cười tươi… giờ là tro bụi trong cái hũ sành màu đất bạc. Lần nào rời nơi đó, chị cũng rơi nước mắt. Tôi đi chậm lại phía sau, ngại làm động…

Tối nay, tôi ghé chùa một mình. Tôi thắp nhang cho ông rồi ra ngoài sân đốt tấm thiệp tôi đã giữ hơn 10 năm không chuyển cho người nhận là ông, trong đó có những lời rất đẹp, tha thiết mà chị ngượng ngùng không muốn gửi đi, đưa tôi giữ.

Tôi rời chùa, giữa cơn mưa nặng hạt...

* Hậu

Chụp ảnh chị không ít, nhưng tôi thích nhất ba tấm ảnh này, đủ sắc thái biểu cảm, ra chị. Một Hậu mà tôi thấy, chắt lọc sau nhiều frame ảnh.

Ở chiều một con người nói chung, một người bạn gần gũi nói riêng, chị là một cuốn sách mà tôi muốn đọc, một chân dung ảnh mà tôi muốn khám phá. Không phải một cuốn sách cuốn hút bởi cái bìa nổi bật hay tựa giật gân, không phải một người có thể khen đẹp ngay lần đầu gặp gỡ. 

Đây là (ảnh) Hậu mà tôi thích nhất. Một phong cách, một ánh sáng khác, một góc nhìn khác. Tôi thích ánh sáng âm. Mờ nhưng không nhạt, không mất chi tiết. Trong thứ ánh sáng âm tính ấy, ánh mắt, cử chỉ trở nên sinh động và sâu lắng hơn.

Ví dụ như tấm ảnh này, tôi đặc biệt thích tinh thần của bức ảnh nói chung, người mẫu nói riêng. Ánh sáng xiên hắt vào từ cửa sổ tạo hai nửa sáng tối trên gương mặt, ánh mắt và nụ cười của nhân vật hút cái nhìn hơn.

Bình yên, tin cậy. Ở khoảnh khắc này, chị nhìn “rất tình” như lời comment của người bạn trên FB. Tình ở ánh mắt, nụ cười, sự thanh thản, đầy nữ tính. Tôi thích hình ảnh này, tinh thần này. Những khoảnh khắc như thế thật hiếm hoi, khác hẳn gương mặt ngày thường, đôi khi mệt mỏi, ưu tư.

Đó là một cuốn sách mà sau khi đọc xong, gấp lại, ta có thể không nói lời nào nhưng sẽ muốn đọc lại. Đọc chị, tôi thường đọc chậm. Chụp chị, tôi chia sẻ những khoảng cách rất gần, với cái nhìn phía sau và bên ngoài ống kính. 

* Cái đẹp có...giới tính không?

Tôi bắt đầu chụp nude từ lúc nào? Hình như năm 1995. Một sớm mai kia, nắng sáng tinh khiết trong trẻo chiếu vào phòng của nhà khách, nơi tôi và cô bạn lưu trú vài ngày trong chuyến đến Bangkok.

                                             

Gió nhẹ thổi rèm cửa voan trắng bay bay. Cô bạn vừa thức dậy đang ngồi bên mép giường nghiêng đầu chải tóc. Ánh sáng ngược hiển lộ thân thể mảnh mai thanh xuân trong chiếc váy lụa trắng của bạn. Nắng vẽ viền sáng ven mái tóc dài, nổi bật giữa khoảng sáng âm tính trong phòng. Tôi rón rén lấy máy chụp và chụp, gần như cuống quýt “Đừng để ý, như chỉ có mình cậu trong phòng thôi…”. Vẻ say sưa và “khổ công” của tôi khiến cô bạn quên đi sự xấu hổ, để tôi chụp những shot ảnh nude đầu tiên, một khuôn hình mà vẻ đẹp của đường nét cơ thể phụ nữ chỉ là một phần trong bối cảnh - câu chuyện ảnh.

Trước đó, tôi không quan tâm mảng ảnh nude, vì không thích, không cảm và nghĩ mình không có điều kiện (người mẫu) cũng như khả năng thực hiện/thể hiện. Một lần, người bạn lớn thân thiết tặng tôi cuốn sách ảnh nude của nước ngoài in rất đẹp, giá 120 USD “Mua cho em, vì em đang quan tâm. Chụp nude, em nên chụp như bức ảnh chị rất thích này”. Đó là một bức ảnh chụp khỏa thân chàng trai và cô gái. Họ ngồi xoay lưng lại ống kính, nhìn ra cửa sổ mùa xuân, một không gian yên bình, thơ mộng. Ảnh đen trắng mono tone dịu dàng, thanh khiết. Cũng từ đấy, mỗi lần ra nước ngoài, tôi đều “chết dí” trong các cửa hiệu sách, chỉ xem “cọp” ảnh nude. Những năm 90 ấy, một, hai trăm đô la một cuốn sách ảnh giá trị cũng là vấn đề. Xem để biết, để học và cũng để ...tránh lặp lại. Sáng tạo, ngoài yếu tố mới, cần cảm xúc, chân thành và có tình - tôi nghĩ.

“Người mẫu” đầu tiên bất đắc dĩ ấy còn làm mẫu nude cho tôi thêm một hai lần. Rồi tôi có thêm những người mẫu khác, là bạn bè thân thiết, thương tình sự “say sưa” sáng tác của tôi mà “nhẹ dạ”- như các bạn nói. Lên rừng, xuống biển, cảm xúc bất chợt giữa bối cảnh thiên nhiên…và luôn luôn có sự tháp tùng, bưng bê che chắn đạo cụ của một cơ số đáng kể các...bạn gái cùng đi.

Ảnh khỏa thân, không chỉ là câu chuyện của chi tiết, bộ phận. Nó là câu chuyện của đường nét, ánh sáng và cảm xúc. Tôi luôn thích và mong muốn "bắt" được vẻ đẹp của "câu chuyện" giữa bối cảnh thiên nhiên. Và như thế, cần sẵn sàng tinh thần có thể bị “thăm hỏi”, lập biên bản hành chính (chẳng hạn) về hành vi “công xúc tu sỉ” ngoài không gian riêng. Một nhiếp ảnh gia nam từng bị giữ, lập biên bản vì chụp ảnh nude trong sân golf, và người đứng đầu Hội nhiếp ảnh phải “bảo lãnh” về. Đồi cát nắng bỏng da, lăn lê xoay trở, nơi “công việc” luôn bị dừng vì xuất hiện người gánh cá đi qua, đàn bò đi lại. Bãi biển cả ngày trời không chụp được một cảnh ưng ý vì luôn có ghe tàu cá chạy qua, ngư dân khiêng lưới về nhà, dù đã chọn nơi hoang vắng. Rừng thoắt nắng thoắt âm u, muỗi bay như vừng, cuối ngày cả trăm nốt đốt trên thân trần người mẫu…

Thường, tôi chỉ có lời nhẹ nhàng với người mẫu: “Đừng chú ý xung quanh, coi như có mình bạn giữa bối cảnh này. Mình nhìn mà không thấy gì đâu”. Không đơn thuần là một lời dỗ dành, để người mẫu yên tâm. Giữa người mẫu và người chụp có sự tương tác của tình thân, tin cậy, xúc cảm chung về/vì cái đẹp.

Đôi khi tôi tự hỏi: “Cái đẹp có giới tính không?” Rồi tự trả lời: Nhà nhiếp ảnh cảm thụ cái đẹp với tư cách một cá thể giới tính, nhưng thể hiện/sáng tạo dưới ánh sáng chung của lý tưởng: cái đẹp, thuần nhất. 

Tôi vẫn đang học và nghĩ. Đôi khi lại suy tư "đẹp, rồi sao?". Chẳng sao cả, những vẻ đẹp đi qua ta, đôi khi không cần đến cả thông điệp. Đẹp thôi, đã là một phẩm chất!