Chủ Nhật, 9 tháng 11, 2014

* Về cắt nối bài thơ THƯƠNG ÔNG

Những ngày qua ồn ào bức xúc tranh cãi trên mạng về bài thơ Thương ông trong sách giáo khoa dành cho học sinh lớp 2. Mình đọc gần hết ý kiến, nhưng không ra nhời cho đến sáng nay đọc stt của bạn Hà Tuệ Hương, mình tạm nhứt trí với ý kiến của bạn Ye Ye.

Nhưng bạn Hà Tuệ Hương đặt thẳng câu hỏi: “Thế nếu một bài thơ cắt sửa cho phù hợp với độ tuổi, cắt sửa xong vẫn trọn ý, vẫn giữ được vần thì có nên làm không? Chị Dona”. Thì mình tức khí giả nhời:

-   - Dứt khoát không. Một tác phẩm hay (nói chung), được chọn in sách giáo khoa nghĩa là tất cả câu, khổ thơ, từ ngữ làm nên 100% giá trị của nó rồi (mới được chọn). Cắt, ghép, thêm cho phù hợp với lứa tuổi là ...ngớ ngẩn, làm biến dạng bài thơ. Hãy để nguyên bài thơ, phần còn lại là lời giảng tâm huyết, dẫn giải phù hợp cho các em hiểu. 
      
     Theo mình, một bài giảng của giáo viên ngoài chuyện giảng giải cho các em hiểu từ ngữ, ngữ cảnh, thông điệp... điều quan trọng còn là truyền cảm hứng, gợi mở liên tưởng và cảm nhận ở các em phát triển phong phú hơn, qua cách nhìn, cách cảm ở lứa tuổi ngây thơ, hồn nhiên của các em. Như bất cứ loại hình văn hoá-nghệ thuật nào, tác phẩm gợi cảm hứng ban đầu để người đọc/xem/nghe nhìn –cảm theo cách riêng của mỗi người, đôi khi phong phú, đi xa hơn ý định/ý niệm ban đầu của tác giả.
Rộng hơn, ngoài hiểu từ ngữ, tính chất giáo dục, còn là cảm thụ vẻ đẹp của tác phẩm. Ví như câu thơ “Ngoài thềm rơi chiếc lá đa/ Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng…” của nhà thơ Trần Đăng Khoa, vô cùng đẹp và tinh tế. Dễ gì giảng cho hết nghĩa, hết nhẽ về “tiếng rơi rất mỏng” dù có thể hiểu “rơi nghiêng”... Có những từ/cụm từ gợi ngữ cảnh/tình huống, chỉ có thể cảm mà khó ngôn từ nào mô tả được hết vẻ đẹp (cảm nhận) tinh tế ấy.

Không cắt ghép sửa chữa, còn gì là tác phẩm hay/của người ta. Nếu cần, chọn bài thơ khác, phù hợp!

Một số bình luận bên Facebook của mình: 
  • Huynh Anh Minh rất dứt khoát. Không là không. 
  • Huynh Hong Loan · Bạn bè với Phạm Lưu Bằng
    Một bài thơ, cho dù có tên tác giả hay là khuyết danh, đều là tác phẩm văn học của một con người, nói lên tâm tình cảm xúc của người đó trong một hoàn cảnh mà chỉ có nhà thơ khi chia sẻ thì mình mới biết được. Nhà quản lý giáo dục phải là người biết chọn lựa những bài thơ phù hợp lứa tuổi để đưa vào chương trình giáo dục, hoặc trích đoan phần có ý nghĩa giáo dục phù hợp với lứa tuổi. Tùy tiện cắt xén theo ý mình, đã là điều cho thấy khả năng quản lý, không tôn trọng người làm ra sản phẩm, để thành thói quen,thì làm sao có thể tôn trọng bản quyền của các tác giả đương thời. Câu chuyện ở đây thuộc về nhân cách của trẻ em, nên được dạy từ bé tôn trọng người khác,tác phẩm của người khác
  • Mis Black · Bạn bè với Dung Do
    Chị ơi em đồng ý với chị, đã 30 năm trôi qua e vẫn thuộc bài này, cu bé nhà e đang học mẫu giáo cô cũng dạy (nửa đầu của bài thôi nhưng là nguyên gốc). Vậy sau này nó vào lớp 2 lại học bài thơ đc phẫu thuật thẩm mỹ mà lợn lành thành lợn què vậy sao chị?
  • Phong Lan Lê Cam on Do Ngoc !cau da noi gium noi buc xuc cua tat ca giao vien day van bon to !!
  • Phuong Vu "Lớp 2 mà biết nói năng thì nhà soạn sách hàm răng chẳng còn"...Cắt nối, chỉnh sửa như em các bác giáo dục có đồng ý ko ạ...!
  • Hanh Hoa Le Thi Đồng ý với Ngọc 100%
  • Đỗ Ngọc Dona Đồng ý đồng ý thế nào
    Chưa gì đã doạ nhà lào thèm nghe (thơ đấy) 
  • Lê Thị Ngọc Vi Em cũng thik và vẫn còn thuộc bài này, nghe bị chỉnh sửa tự nhiên thấy xao xao...
  • Hà Tuệ Hương Làm cho chị "tức khí" đến nỗi phải bắn ra 1 phát stt là niềm vui sướng của em!  . Em mang cái này về nhà cho các bạn xem đây!
  • Đỗ Ngọc Dona Thanks tất cả các bạn đã chia sẻ.
  • Hoameo Bui Em cũng nghĩ như chị. Vì đó cũng là cách hiểu đúng, đủ giá trị văn chương và tôn trọng tác giả.
  • Sáu Nghệ · Bạn bè với Ngọc Bảo Châu và 4 người khác
    Tại sao chọn một bài thơ lại còn phải cắt sửa? Nếu chưa ưng thì chọn bài thơ khác, thiếu gì thơ? Chọn cái ảnh của mình in lên rồi chỉnh sửa cho hợp mắt người khác thì có được không?
  • Đỗ Ngọc Dona Bên nhà Hà Tuệ Hương bạn Huỳnh Thanh Trà còm thế này:
    "Chọn văn bản đưa vào SGK Tiểu học ko phải là vấn đề đơn giản. Các bạn có thể nói, thiếu gì bài hay sao ko chọn bla... bla nhưng sự tình đâu đơn giản vậy. Mình ko biên tập SGK tiểu học, nhưng mình biết nhóm biên soạn SGK rất vất vả khi tuyển chọn văn bản lấp đầy các chủ điểm của SGK với đủ các tiêu chí cho 1 bài học với HS tiểu học. Văn bản hay rất nhiều nhưng chỉ tập trung vào 1 số chủ điểm và ko phải văn bản hay nào cũng bê được nguyên xi vào SGK vì ngay cả những văn bản tưởng là hay và chuẩn nhất vẫn có những đoạn, những chi tiết, có thể chỉ 1 từ thôi chưa ổn về nội dung hoặc văn bản quá dài về hình thức. Bạn có thể thấy nguyên bản bài thơ của cụ Tú Mỡ hay hơn hẳn bài thơ đã được đưa vào SGK nhưng bạn có thấy nó khá dài cho 1 bài học với HS lớp 2 ko? Cần ưu tiên điều gì hơn trong các lựa chọn này? ... Hơn 40 năm trước, mình học bài Thư Bác Hồ gửi các em học sinh nhân ngày Khai trường và mình nhớ đến tận bây giờ: Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay ko, dân tộc Việt Nam có vẻ vang sánh vai với các cường quốc năm châu hay ko, chính là nhờ ở công học tập của các cháu. Ngày hôm nay, nhân buổi khai trường, bác chúc các cháu... Thực tế bài này so với bài trích trong Hồ Chí Minh tuyển tập khác khá nhiều, khác cả đại từ nhân xưng... chắc chắn đã đc người biên soạn SGK thời Bác Hồ vẫn còn sống sửa lại so với bản gốc. Bài được sửa đó tồn tại ko dưới 20 năm, và mình vẫn đinh ninh là Bác đã viết như vậy. Sau này, có dịp tiếp xúc với bản gốc, mình đã ko cảm được nó như đã cảm văn bản mình đã học trc đây."
  • Đỗ Ngọc Dona Hà Tuệ Hương còm: Cám ơn chị Trà đã chia sẻ, giúp mọi người hiểu thêm về những khó khăn trong việc bên soạn sách giáo khoa. Thời kỳ đầu, vào khoảng năm 1957, những người biên soạn sách, thậm chí còn phải viết lại (có xin phép tác giả) tác phẩm để bài phù hợp với đối tượng giảng dạy.
    Trở lại nội dung mình đang thảo luận, em thấy hình như bài đưa vào sách lớp 2 không quá dài so với bài trong sách lớp 4 cũ, và nhìn chung thì bài trong sách lớp 4 dễ đọc, dễ cảm hơn?
  • Đỗ Ngọc Dona Đỗ Ngọc còm: Nhìn chung, một tác phẩm văn học hay báo chí... Đều qua quy trình biên tập rồi mới phổ biến, đúng và bình thường. Văn bản của Bác Hồ cũng vậy (hẳn phải ...họp và xin phép). Nhưng khi tác phẩm đã công bố (bài Thương ông) đã được dạy nhiều năm, lại tuỳ tiện (ko phải biên tập) mà... giải phẫu phi thẩm mỹ với lí do phù hợp với HS lớp 2 thì ...bó tay. Mình ko chia sẻ sự vất vả ấy. Đó ko phải lí do. Còn nói chung công việc nào chẳng vất vả.
  • Đỗ Ngọc Dona Hihi, nếu so với bản thảo gốc của một bài báo với bài trên báo thì biên tập có khi đỏ trang, cắt, đảo khá "vất vả". Nhưng một nơi khác đăng lại mà cắt bỏ, thêm thắt vào lại là chuyện khác rồi. Và như thế, tinh thần tác phẩm, câu chữ... cũng khác, nữa là bài thơ còn có vần điệu. Thơ, đòi hỏi từ và nghĩa "chính xác" theo thứ tự "khập khà khập khiểng" thì còn gì là thơ. Mà từ "khập khiểng khập khà" sai chỗ nào? Bản thân cụm từ này đã thể hiện vần điệu/nhịp điệu của tinh thần khập khiểng, hồn nhiên, sáng tạo.
  • Tue Linh Em không nghĩ sâu xa được như chị, em chỉ thấy bài thơ mới cắt sửa dở ẹc
  • Đỗ Ngọc Dona Tranh luận thì phải nói có sách có chứng ý kiến mình, chứ chỉ "dở ẹc" thì dễ quá em 
    Các bạn bên nhà Hà Tuệ Hương làm ở NXB Giáo dục đấy, hơi liên quan. Hehe
  • Tue Linh Dạ, em biết nên đâu dám bàn đúng sai 
  • Minh Triet · Bạn bè với Beo Hồng và 2 người khác
    Chuyện cắt gọt hợp lý vẫn xảy ra đấy mà khá ổn
    1. Tuyên ngôn độc lập Mỹ ô Cụ
    chỉ lấy 1 mẩu
    2. Bài diễn văn của Linhcon ở Gettysburg được coi là bài nói hay nhất mọi thời đại nhưng ng ta chỉ nhớ và quote đúng 1 câu. CP của dân, do dân, vì dân sẽ không chết
  • Đỗ Ngọc Dona Cần phân biệt trích dẫn và cắt gọt thêm thắt bạn nhé. Ý kiến bạn về vụ cắt nối bài thơ Thương ông thế nào? Và nếu tác phẩm của bạn người ta cắt, nối thêm ko xin phép/ có xin phép thì bạn xử lý ra sao? Thanks
  • Lê Quảng An Dạ nhất trí!! Với bác Đỗ Ngọc Dona




Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Lưu ý: Chỉ thành viên của blog này mới được đăng nhận xét.